Φοιτητής, φοιτήτρια στην Ελλάδα της κρίσης...

Η ανακοίνωση των σχολών στις οποίες εισάγονται οι μαθητές και οι μαθήτριες για τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ της χώρας, σηματοδότησε και φέτος την ολοκλήρωση για τα παιδιά και τις οικογένειές τους μιας μακροχρόνιας προσπάθειας που περιλαμβάνει πολύ κόπο, αγωνία, ψυχολογικές διακυμάνσεις, δοκιμασία αντοχών σωματικών και ψυχικών για όλους τους  εμπλεκόμενους και τέλος χαρά και επιβράβευση ή το αντίθετο. Οι πρόσφατες αλλαγές στη ζωή όλων μας που επέφερε η οικονομική κρίση, η παραζάλη της οικονομικής και κοινωνικής αβεβαιότητας, η ανασφάλεια για το μέλλον της επαγγελματικής κατάστασης και η αδυναμία της κάθε οικογένειας να προγραμματίσει το άμεσο και προσεχές, πόσο μάλλον το μακροχρόνιο μέλλον της, δημιούργησαν μια κατάσταση στα σπίτια των οικογενειών με υποψηφίους που δεν έχει προηγούμενο.

Παλαιότερα η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο αντιμετωπιζόταν ως γεγονός που η επίτευξη του σηματοδοτούσε ταυτόχρονα την επαγγελματική αποκατάσταση του παιδιού, άμεσα ή με μια καθυστέρηση κάποιου εύλογου χρονικού διαστήματος. Όταν ανακοινωνόταν το όνομα του “επιτυχόντος” στο ραδιόφωνο (θα θυμούνται οι μεγαλύτεροι/-ες  τις συναθροίσεις στα σπίτια συγγενών και φίλων για να καμαρώσουν όλοι μαζί ακούγοντας από τον εκφωνητή της κρατικής ραδιοφωνίας το όνομα του εισακτέου που ανακοινωνόταν σε πολύωρης διάρκειας  εκπομπή στο ραδιόφωνο), οι προσφωνήσεις “γιατρέ μου”, “μηχανικέ μου”  κτλ, είχαν νόημα γιατί ο υποψήφιος κάποια στιγμή, θα κατόρθωνε να ασκήσει το επάγγελμα για το οποίο προοριζόταν.

Επιπρόσθετα ήταν ομολογουμένως πιο περιορισμένες οι επιλογές οι σχολές και τα επαγγελματικά πεδία, γνωστό σε γενικές γραμμές το περιεχόμενο και τα επαγγελματικά δικαιώματα της κάθε μίας και το μόνο που αρκούσε είναι να συγκεντρωθεί ο υποψήφιος στη σωστή και συστηματική προετοιμασία που θα του εξασφάλιζε την εισαγωγή στη σχολή που αγνοούσε σαφώς το ακριβές περιεχόμενο των σπουδών αλλά γνώριζε από το οικογενειακό ή κοινωνικό του περιβάλλον, σε πια επαγγελματική λίγο έως πολύ αποκατάσταση οδηγούσε.

Διαπιστώνουν γονείς και εκπαιδευτικοί τα τελευταία χρόνια πως οι σημερινοί έφηβοι δεν έχουν στη πλειοψηφία τους ζήλο, μεράκι και όραμα για κάποιο επαγγελματικό στόχο. Είναι όμως άραγε δικαιολογημένη αυτή η σύγχυση και το ψυχολογικό μπέρδεμα των σημερινών νέων; Τι μηνύματα εισπράττουν στο κοινωνικό περιβάλλον που ζουν; Έχουν πρόσβαση στα κοινωνικά δρώμενα από ποικίλες πηγές: ποικίλα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος, κοινωνικά δίκτυα που πολλαπλασιάζουν, αναπαράγουν και σχολιάζουν τις ειδήσεις με εκπληκτική αποτελεσματικότητα και ταχύτητα. Βομβαρδίζονται τα σημερινά παιδιά από πληροφορίες που αποδομούν τις παραδοσιακές αξίες που αποτελούσαν το στηλοβάτη της ελληνικής κοινωνίας και δημιουργούσαν κοινωνικά πρότυπα προς μίμηση σε παλαιότερες εποχές. Αν άκουγε κανείς πρόσφατα τις ομιλίες και τις τοποθετήσεις των παιδιών στη Βουλή των Εφήβων θα συνειδητοποιούσε συγκλονισμένος τη δυστυχία των σημερινών εφήβων που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε μια σαθρή κοινωνική πραγματικότητα, που άλλοι χρόνια τώρα δημιούργησαν και μέσα στην οποία καλούνται ωστόσο αυτοί να ζήσουν, να εργαστούν, να ονειρευτούν, να δημιουργήσουν. Καταπέλτης ο λόγος των παιδιών για τη διαφθορά που μαστίζει την κοινωνία μας, για την αναποτελεσματικότητα των πολιτικών σχεδιασμών και των αιρετών αρχόντων, για την αδιέξοδη οικονομική κρίση, για την οικονομική αιμορραγία των οικογενειών τους που μοιάζει να μην πιάνει τόπο και να μην έχει αντίκρισμα, για την έλλειψη ελπίδας για εργασία στο τόπο μας, για τη μαζική μετανάστευση των νέων και μορφωμένων ανθρώπων στο εξωτερικό, με αυξημένες τις πιθανότητες να είναι χωρίς επιστροφή.

Γνωρίζουν οι νέοι σήμερα, σε αντίθεση με ότι γινόταν παλαιότερα, με τη βοήθεια της τεχνολογίας και του διαδικτύου, πλήρως το περιεχόμενο σπουδών, τους επιστημονικούς κλάδους, το εκπαιδευτικό προσωπικό των σχολών, καθώς και το συγγραφικό και ερευνητικό έργο των καθηγητών/-τριών στις σχολές που ενδιαφέρονται να φοιτήσουν.

Από την άλλη είναι άραγε σε θέση να γνωρίζουν εάν η σχολή της προτίμησής τους θα επιβιώσει της επικείμενης συγχώνευσης των ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας λόγω οικονομικών προβλημάτων; Γνωρίζουν εάν οι γονείς τους θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στα αυξημένα έξοδα της διαβίωσης σε μια άλλη πόλη από αυτή στην οποία είναι το πατρικό τους σπίτι; Τα σημαντικότερο: παλιότερα η ύπαρξη του απολυτηρίου Γυμνασίου, του πανεπιστημιακού πτυχίου στη συνέχεια, αρκούσε για να διεκδικήσει κανείς μια θέση εργασίας. Στις μέρες ο ανταγωνισμός προσόντων των νέων έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε στη συνείδηση παιδιών και γονιών να αποτελεί πλέον η απόκτηση και μεταπτυχιακού τίτλου και αναγκαία και ορισμένες φορές μη επαρκή συνθήκη. Συνεπώς το άγχος για την πορεία των επικείμενων σπουδών επεκτείνεται και πέραν του χρονικού ορίζοντα των χρόνων της φοίτησης σε πτυχιακό επίπεδο.

Να χαρεί λοιπόν ή να προβληματιστεί ο νέος σήμερα φοιτητής στην Ελλάδα της κρίσης και τι άραγε να συμβουλεύσει κανείς τα παιδιά που βρίσκονται σε αυτό το καίριο για τη ζωή τους σημείο;

Καταρχάς εκτιμώ ότι η οικονομική κρίση έβαλε και σε αυτό το θέμα σε μια πιο λογική και ρεαλιστική οπτική. Πολλές οικογένειες σταθμίζουν με περισσότερη περίσκεψη την προοπτική των σπουδών των παιδιών τους. Δηλ. όχι σπουδές οπουδήποτε προκειμένου “να έχουμε να λέμε” στον κοινωνικό μας περίγυρο ότι κάπου πέρασε και το δικό μας παιδί ή για να εξασφαλίσουμε τη χρονική αναβολή του φάσματος της ανεργίας. Για τους μη επιτυχόντες στα δημόσια ΑΕΙ και ΤΕΙ, η πληθώρα των προσφορών για σπουδές σε ιδιωτικά ιδρύματα σε  Ελλάδα και εξωτερικό,  πρέπει να διερευνηθεί και να σταθμιστεί σε βάθος πριν την τελική επιλογή. Πρέπει να σταθμιστούν οι παράμετροι των προσωπικών ενδιαφερόντων των παιδιών, των δεξιοτήτων τους και της διάθεσης που έχουν να δεσμευτούν σοβαρά με το αντικείμενο των σπουδών τους.

Δεν σπανίζουν εξάλλου στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση και τα φαινόμενα των αιωνίων φοιτητών που εγκλωβίστηκαν σε μια “αναγκαστική” επιλογή σπουδών γιατί δεν θέλησαν να ξαναπεράσουν τις “συμπληγάδες” των Πανελλαδικών εξετάσεων. Πρέπει επίσης τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι οι εποχές των “παχιών αγελάδων” που απολάμβαναν μια τρυφηλή φοιτητική ζωή και όπου οι γονείς έσπευδαν να τους εξασφαλίσουν όλες τις ανέσεις και την πολυτελή διαβίωση, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Οι εποχές απαιτούν περισσότερο από ποτέ να επικεντρωθούν στον εκπαιδευτικό τους στόχο, να αξιοποιούν το χρόνο σπουδών για να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες, να προσπαθήσουν να εντοπίσουν μέσα στη σχολή τους/τις καθηγητές/-τριες που έχουν κατάρτιση, εκπαιδευτική και ερευνητική επάρκεια που θα τους βοηθήσει να αποκτήσουν γνωστικές βάσεις σε αυτό που σπουδάζουν και που ενδεχομένως θα αποτελέσουν το εφαλτήριο για περαιτέρω εκπαίδευση και εξειδίκευση. Όχι στα χαμένα χρόνια στα φοιτητικά έδρανα γιατί “οι καιροί ου μενετοί”.

Όσο για τα παιδιά που δεν κατάφεραν φέτος την πολυπόθητη εισαγωγή τους στα ΤΕΙ και ΑΕΙ, ισχύει η ρήση “κάθε εμπόδιο για καλό”. Ο χρόνος που θα ακολουθήσει θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν αν αυτό που επιθυμούν αξίζει το τίμημα της προσπάθειας που πρέπει να καταβάλουν. Αν επιπλέον οι κακοί χειρισμοί στη διάρκεια της προσπάθειας, απαιτούν άλλη διαχείριση χρόνου, κόπου, διαβάσματος, ψυχολογικής αντιμετώπισης του εγχειρήματος. Δεν χάθηκαν τα χρόνια για μια νέα πιο συνειδητή, κατασταλαγμένη και ώριμη προσπάθεια. Γιατί η επιτυχία έχει μεγαλύτερη αξία όταν γνωρίζει κανείς το διακύβευμα της προσπάθειας, το έπαθλο του μαραθώνιου δρόμου που στο τέλος του δεν στέφει απλώς με επιτυχία αυτόν που αγωνίστηκε να φτάσει στο τέρμα, αλλά του πρόσφερε την ωριμότητα, την ενσυναίσθηση της διαδρομής και την αξία της προσπάθειας.

Όσο για τα χρόνια της κρίσης, σημασία έχει να θυμάται κανείς το πώς οι γεροντότεροι από εμάς, αντιμετώπισαν δυσανάλογες με τις σημερινές δυσκολίες και στερήσεις και ωστόσο κατάφεραν μέσω της μόρφωσης να εξοπλίσουν τον εαυτό τους με εφόδια και δεξιότητες. Το αγαθό της μόρφωσης ποτέ δεν πάει χαμένο....Όλοι βρίσκουν κάποια στιγμή το δρόμο τους, αρκεί να αγαπούν αυτό που σπούδασαν και να αγωνίζονται για να κάνουν το επαγγελματικό τους όνειρο πραγματικότητα.

Και κάτι τελευταίο για τους γονείς. Οι Πανελλαδικές εξετάσεις στη ζωή των παιδιών μας είναι ένας σταθμός. Για το ταξίδι αυτό δεν είναι όλα τα παιδιά το ίδιο προετοιμασμένα και ώριμα να ανταπεξέλθουν στις κακουχίες. Πολλά θα εγκαταλείψουν στη διαδρομή. Το σημαντικό είναι σε αυτό το κουραστικό και ψυχοφθόρο ταξίδι τα παιδιά να μην χάσουν τον εαυτό τους, να μην αλλοτριωθούν από το άγχος, την αγωνία και την υπερπροσπάθεια. Η επαγγελματική αποκατάσταση σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι όχι μόνο αμφίβολη αλλά και τις περισσότερες φορές ασύνδετη με το αντικείμενο σπουδών των παιδιών. Σημασία έχει να σταθούμε πλάι στα παιδιά που πέτυχαν να εισαχθούν ή όχι συμβουλευτικά, ενθαρρυντικά και με κανόνα την ορθολογική αντιμετώπιση απέναντι στην έννοια της επιτυχίας που έχει χάσει πλέον τον πανηγυρικό της χαρακτήρα. Έχει περάσει ακόμη και στις εφημερίδες στην Ελλάδα της κρίσης και του Μνημονίου ως δεύτερη, τρίτη είδηση γιατί προηγούνται οι περικοπές και η αναζήτηση των εκατομμυρίων ευρώ που μονίμως μας λείπουν....