Κυριακή 29 Μαΐου και ενώ η περιήγηση στον ηλεκτρονικό τύπο έχει καταφέρει να μου δημιουργήσει από στεναχώρια μέχρι πλήρη απογοήτευση, ανησυχία, αίσθημα ανασφάλειας και αδυναμίας μπροστά στα διαδραματιζόμενα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο κάτι σαν εγκλωβισμένος θεατής ενός εν εξελίξει «δράματος», πέφτω πάνω σε ένα κείμενο της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΟΥΦΛΕΡΗ.
«Κληρωτοί στη Βουλή!!!
Μια ομάδα ερευνητών παρουσιάζει ένα μαθηματικό μοντέλο για την εκλογή των βουλευτών».
Σε μια συγκυρία λοιπόν που όλοι λίγο ως πολλοί έχουμε γίνει ειδήμονες και θεωρούμε ότι αν ζητούσε ο πρωθυπουργός της χώρας τη γνώμη μας, θα είχαμε να του δώσουμε ΤΗΝ ΛΥΣΗ , την πολιτική λύση την έδωσε προ αιώνων, το δημοκρατικό πολίτευμα του 5ου πχ. αι. και ο Περικλής με το σύστημα της κληρωτίδας που είχε υιοθετήσει για την εκλογή των συμμετεχόντων στα δημόσια αξιώματα.
Διαβάζω λοιπόν μετά από σχετική διαδικτυακή αναζήτηση στο blog του κ. Δρ. Νικόλαου Κ. Γεωργαντζά (*)
«Στο Μουσείο της Αρχαίας Αγοράς στη Στοά Αττάλου υπάρχει μία κληρωτίς ή κληρωτίδα ή ένα κληρωτήριον. Με παρόμοιες κληρωτίδες οι αρχαίοι Αθηναίοι στην εποχή τής αυθεντικής τους δημοκρατίας, πρωτοκαθιέρωσαν μια μορφή τυχαίας επιλογής πολιτών από τον δήμο των Αθηναίων, για να υπηρετούν εθελοντικά είτε ως ένορκοι είτε σε άλλα δημόσια αξιώματα.
Οι κληρωτίδες αυτές κατασκευάζονταν από ξύλο ή πέτρα και στην επιφάνειά τους χαράζονταν από πέντε έως έντεκα στενές στήλες από εγκοπές ή διάκενα, συχνά ευθυγραμμισμένα σε πενήντα οριζόντιες σειρές ή συστοιχίες. Tοποθετούσαν δε μέσα στα διάκενα τούτα, ορειχάλκινα πινάκια στοιχείων αναγνώρισης, τα οποία έφεραν οι πολίτες, που εθελοντικά υπηρετούσαν ως ένορκοι ή σε άλλα δημόσια αξιώματα.
Κληρωτίδες με μηχανισμό χοανοειδή σωλήνα και χρωματιστές μπάλες.
Κληρωτίδες με μηχανισμό χοανοειδή σωλήνα και χρωματιστές μπάλες.
Οι Αθηναίοι λοιπόν, χρησιμοποιούσαν παρόμοιες κληρωτίδες για την εφαρμογή τής αυθεντικής τους δημοκρατίας. Κάθε κληρωτίδα ή κληρωτήριον έφερε στην αριστερή πλευρά έναν χοανοειδή σωλήνα, τον οποίο γέμιζαν με διαφορετικά χρωματισμένες μπάλες. Όταν έμπαιναν σε λειτουργία, ο μηχανισμός τού χοανοειδή σωλήνα, οι χρωματιστές αυτές μπάλες καθόριζαν τυχαία ποιες σειρές εγκοπών θα επιλέγονταν. Καθόριζε δηλαδή τυχαία η κάθε κληρωτίδα ποιες συστοιχίες Αθηναίων πολιτών θα υπηρετούσαν εθελοντικά είτε ως ένορκοι είτε σε άλλα δημόσια αξιώματα.
Βλέπουμε λοιπόν, στην πρακτική εφαρμογή τής αυθεντικής δημοκρατίας των Αθηναίων, ένα τεράστιο απόθεμα γνώσης για τις στοχαστικές διακυμάνσεις και την επίδραση της τύχης στο δημιουργικό έργο της φύσης. Γνώριζαν, πώς να χρησιμοποιούν στοχαστικές διακυμάνσεις και την επίδραση τής τύχης έναντι των κινδύνων, που πάντα απειλούσαν την αυθεντική δημοκρατία τους».
Ένα μέγιστο λοιπόν μυστικό τής λειτουργίας τής αυθεντικής δημοκρατίας των Αθηναίων κρύβεται, στο ότι τα δύο κύρια όργανα εξουσίας της -η εκτελεστική και η νομοθετική- στελεχώνονταν με διαφορετικό τρόπο. Οι στρατηγοί, που έφεραν την εκτελεστική εξουσία, την οποία σήμερα φέρει π.χ. ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί εκλέγονταν, ενώ οι βουλευτές, οι οποίοι έλεγχαν αυτήν την εξουσία, κληρώνονταν. Εκλέγονταν δηλαδή οι αντιπρόσωποι και κληρώνονταν οι εκπρόσωποι τού δήμου των πολιτών.Αναφορικά τώρα με την τυχαία επιλογή αρχόντων, Ιταλοί ερευνητές, ανέπτυξαν ένα μαθηματικό μοντέλο που επιτρέπει την πρόβλεψη της αποτελεσματικότητας του βουλευτικού σώματος, με βάση τα ποσοστά βουλευτών που προέρχονται από κόμματα και ανεξάρτητων κληρωτών βουλευτών, υποστηρίζουν ότι η εισαγωγή τυχαίου ανεξάρτητου αίματος θα αύξανε κατακόρυφα την αποτελεσματικότητα του κοινοβουλευτικού έργου. Τι εννοούν με τον όρο «αποτελεσματικότητα»; Ότι οι αποφάσεις θα ήταν προς το καλό του κοινωνικού συνόλου (κατ' αντιδιαστολή με το προσωπικό όφελος των εκλεγμένων αντιπροσώπων μας). Με δεδομένο ότι στη διάρκεια των 37 τελευταίων χρόνων οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποί μας απέτυχαν να αποτρέψουν τη χρεοκοπία της χώρας (για να μην πούμε συνέβαλαν σε αυτή), η διαίσθησή μας λέει ότι οι Ιταλοί επιστήμονες μπορεί και να έχουν δίκιο. Στο κάτω-κάτω, πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα αν είχαμε υιοθετήσει το μοντέλο που προτείνουν;
Το ΒΗΜΑScience –συνεχίζει στο άρθρο της η κ. ΣΟΥΦΛΕΡΗ, συνομίλησε μαζί τους για να μάθει περισσότερα...
Όπως ο Περικλής...
Οι Ιταλοί ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κατάνια δημοσίευσαν τη μελέτη τους στον διαδικτυακό τόπο του Πανεπιστημίου Κορνέλ arXiv. org. Tο άρθρο τους, αρχίζει θυμίζοντάς μας ότι «Στην αρχαία Ελλάδα, στο λίκνο της δημοκρατίας, κυβερνητικά σώματα επιλέγονταν εν πολλοίς με κλήρωση». Τι σχέση όμως μπορεί να έχει η άμεση δημοκρατία των αρχαίων Ελλήνων με τη σημερινή πραγματικότητα; Οι καθηγητές Αστροφυσικής Alessandro Pluchino και Αndrea Rapisarda καθώς και οι συνεργάτες τους Cesare Garofalo S. Spagano και M. Caserta καθηγητές Οικονομικών και Πολιτικής Οικονομίας που υπογράφουν το άρθρο, εκτιμούν ότι έστω και αν η άμεση δημοκρατία δεν είναι εφικτή στις ημέρες μας, η σοφία της εισαγωγής του τυχαίου στον κοινοβουλευτισμό είναι διαχρονική!.
Για τη μοντελοποίηση της ιδέας τους οι Ιταλοί επιστήμονες εμπνεύστηκαν από τον ιστορικό της Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ και συμπατριώτη τους Carlo Maria Cipolla (1922-2000). Στη διάσημη χιουμοριστική μονογραφία του «The basic laws of human stupidity» (οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας) ο Cipolla χωρίζει τους ανθρώπους σε τέσσερις κατηγορίες οι οποίες προκύπτουν από τη θέση (διασπορά) τους σε έναν καρτεσιανό άξονα συντεταγμένων. Έτσι, με τον άξονα των χ να αντιπροσωπεύει το προσωπικό όφελος και τον άξονα των ψ το κοινό όφελος, τα άτομα που εμπίπτουν στο πάνω δεξιά τεταρτημόριο (δικό τους όφελος και κοινό όφελος) είναι τα έξυπνα άτομα, τα άτομα που εμπίπτουν στο πάνω αριστερά τεταρτημόριο (δικό τους κακό, κοινή ωφέλεια) είναι τα αφελή άτομα, τα άτομα που εμπίπτουν στο κάτω δεξιά τεταρτημόριο (δικό τους καλό, κοινό κακό) είναι οι ληστές και, τέλος, εκείνα που εμπίπτουν στο κάτω αριστερό τεταρτημόριο είναι οι ηλίθιοι (κακό δικό τους και του κοινού).
Όπως ο Περικλής...
Οι Ιταλοί ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κατάνια δημοσίευσαν τη μελέτη τους στον διαδικτυακό τόπο του Πανεπιστημίου Κορνέλ arXiv. org. Tο άρθρο τους, αρχίζει θυμίζοντάς μας ότι «Στην αρχαία Ελλάδα, στο λίκνο της δημοκρατίας, κυβερνητικά σώματα επιλέγονταν εν πολλοίς με κλήρωση». Τι σχέση όμως μπορεί να έχει η άμεση δημοκρατία των αρχαίων Ελλήνων με τη σημερινή πραγματικότητα; Οι καθηγητές Αστροφυσικής Alessandro Pluchino και Αndrea Rapisarda καθώς και οι συνεργάτες τους Cesare Garofalo S. Spagano και M. Caserta καθηγητές Οικονομικών και Πολιτικής Οικονομίας που υπογράφουν το άρθρο, εκτιμούν ότι έστω και αν η άμεση δημοκρατία δεν είναι εφικτή στις ημέρες μας, η σοφία της εισαγωγής του τυχαίου στον κοινοβουλευτισμό είναι διαχρονική!.
Για τη μοντελοποίηση της ιδέας τους οι Ιταλοί επιστήμονες εμπνεύστηκαν από τον ιστορικό της Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ και συμπατριώτη τους Carlo Maria Cipolla (1922-2000). Στη διάσημη χιουμοριστική μονογραφία του «The basic laws of human stupidity» (οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας) ο Cipolla χωρίζει τους ανθρώπους σε τέσσερις κατηγορίες οι οποίες προκύπτουν από τη θέση (διασπορά) τους σε έναν καρτεσιανό άξονα συντεταγμένων. Έτσι, με τον άξονα των χ να αντιπροσωπεύει το προσωπικό όφελος και τον άξονα των ψ το κοινό όφελος, τα άτομα που εμπίπτουν στο πάνω δεξιά τεταρτημόριο (δικό τους όφελος και κοινό όφελος) είναι τα έξυπνα άτομα, τα άτομα που εμπίπτουν στο πάνω αριστερά τεταρτημόριο (δικό τους κακό, κοινή ωφέλεια) είναι τα αφελή άτομα, τα άτομα που εμπίπτουν στο κάτω δεξιά τεταρτημόριο (δικό τους καλό, κοινό κακό) είναι οι ληστές και, τέλος, εκείνα που εμπίπτουν στο κάτω αριστερό τεταρτημόριο είναι οι ηλίθιοι (κακό δικό τους και του κοινού).
Τι απαντούν οι Ιταλοί επιστήμονες για την Ελλάδα;
“Ποια πρόταση για την Ελλάδα;
Με δεδομένο ότι το μοντέλο των Ιταλών επιστημόνων προέβλεπε την ύπαρξη δύο μεγάλων κομμάτων, ενώ στη χώρα μας αυτή τη στιγμή υπάρχουν πέντε κόμματα, δεν μπορούσαμε παρά να αναρωτηθούμε αν η ύπαρξη περισσότερων κομμάτων δεν λειτουργούσε με αντίστοιχο τρόπο, αν δηλαδή οι βουλευτές των μικρότερων κομμάτων δεν έπαιζαν τον ρόλο των ανεξάρτητων βουλευτών του μοντέλου. «Αποτελεί άμεσο στόχο μας η μοντελοποίηση ενός κοινοβουλίου με περισσότερα κόμματα. Είναι δύσκολο χωρίς να το κάνουμε αυτό να απαντήσουμε με βεβαιότητα στο ερώτημά σας. Αντιλαμβάνομαι βεβαίως τον συλλογισμό σας. Δεν θα πρέπει πάντως να ξεχνάτε ότι η κομματική πειθαρχία θα ήταν ο περιοριστικός παράγοντας σε αυτή την περίπτωση» επεσήμανε ο Pluchino…”.
Με δεδομένο ότι το μοντέλο των Ιταλών επιστημόνων προέβλεπε την ύπαρξη δύο μεγάλων κομμάτων, ενώ στη χώρα μας αυτή τη στιγμή υπάρχουν πέντε κόμματα, δεν μπορούσαμε παρά να αναρωτηθούμε αν η ύπαρξη περισσότερων κομμάτων δεν λειτουργούσε με αντίστοιχο τρόπο, αν δηλαδή οι βουλευτές των μικρότερων κομμάτων δεν έπαιζαν τον ρόλο των ανεξάρτητων βουλευτών του μοντέλου. «Αποτελεί άμεσο στόχο μας η μοντελοποίηση ενός κοινοβουλίου με περισσότερα κόμματα. Είναι δύσκολο χωρίς να το κάνουμε αυτό να απαντήσουμε με βεβαιότητα στο ερώτημά σας. Αντιλαμβάνομαι βεβαίως τον συλλογισμό σας. Δεν θα πρέπει πάντως να ξεχνάτε ότι η κομματική πειθαρχία θα ήταν ο περιοριστικός παράγοντας σε αυτή την περίπτωση» επεσήμανε ο Pluchino…”.
Για μας που έχουμε γαλουχηθεί με την ιδέα ότι η δημοκρατία είναι ταυτόσημη των εκλογών, ίσως τα συμπεράσματα των Ιταλών επιστημόνων να ακούγονται εξωπραγματικά. Από την άλλη όμως, δεν μπορεί κανείς να μη σκεφθεί ότι ορισμένα πράγματα από αυτά που υποστηρίζουν φαίνονται να περιγράφουν την ελληνική πραγματικότητα και πως ένα κοινοβούλιο με εκλεγμένους και κληρωτούς βουλευτές μπορεί όντως να ήταν αποτελεσματικότερο (θυμίζουμε ότι η αποτελεσματικότητα μετράται με βάση τους νόμους που ψηφίζονται και είναι προς το κοινό όφελος).
Μήπως τελικά οι κληρωτοί είναι μια λύση;
Για ολόκληρο το άρθρο της κ. ΣΟΥΦΛΕΡΗ διαβάστε στο http://www.tovima.gr/science/article/?aid=403059
(*) Ο δρ. Γεωργαντζάς είναι καθηγητής Συστημικής Δυναμικής στο πανεπιστήμιο Fordham τής Νέας Υόρκης
Αναρτήσεις
