Aνησυχία για το σχολικό εκφοβισμό (bullying)-Ημέρα κατά της σχολικής βίας την Τετάρτη 6 Μαρτίου στα σχολεία

Οι κλήσεις στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056 καθημερινά αυξάνονται σε σχέση με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού ή αλλιώς bullying . Γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές καλούν ζητώντας συμβουλές για το πώς να διαχειριστούν τέτοια φαινόμενα, μέσα στα οποία νοιώθουν εγκλωβισμένοι (πηγή: Το χαμόγελο του παιδιού). 

Η απόκτηση γνώσης σε όλες τις καταστάσεις είναι το πρώτο και βασικό βήμα που πρέπει να γίνει για να μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις. Και στο σχολικό εκφοβισμό το πρώτο που πρέπει να ειπωθεί είναι τι δεν είναι σχολικός εκφοβισμός.

Σχολικός εκφοβισμός λοιπόν δεν είναι μια διαμάχη, σύγκρουση μεταξύ δυο μαθητών ή μαθητριών, δεν είναι το πείραγμα, το αστείο προς κάποιον συμμαθητή που γίνονται σε συγκεκριμένο χρόνο, δεν έχουν συνέχεια και δεν επηρεάζουν  την συναισθηματική κατάσταση των παιδιών. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πιο σύνθετο φαινόμενο που αυτό που τον ξεχωρίζει από το πείραγμα και τον τσακωμό, είναι η ένταση του, η διάρκεια του,  η ανισορροπία δύναμης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και η συναισθηματική επίδραση που έχει πάνω στα παιδιά.

Με λίγα λόγια ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, κατευθύνεται σε συγκεκριμένα παιδιά από παιδιά (πολλές φορές και ομάδα παιδιών) που υπερέχουν σωματικά  και έχουν ως αποτέλεσμα το παιδί που εκφοβίζεται να νοιώθει απομονωμένο, να βιώνει άγχος και φόβο, να παρουσιάζει σχολική άρνηση και διάφορες συναισθηματικές δυσκολίες.

Γενικά ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να περιλαμβάνει :

§         Χτυπήματα

§         Απειλές, εκβιασμό, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία , διάδοση φημών

§         Εσκεμμένο αποκλεισμό μαθητών από διάφορες κοινωνικές και σχολικές  δραστηριότητες,

§         Σεξουαλική παρενόχληση

§         Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του παιδιού που βιώνει εκφοβισμό

§         Ηλεκτρονικό bullying / cyber bullying. Το cyberbullying είναι ο εκφοβισμός που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών

Σύμφωνα με την έρευνα στην ιστοσελίδα esos.gr 

• Ποσοστό 8,5% των εφήβων αναφέρουν ότι υφίστανται σχολικό εκφοβισμό (bullying) τουλάχιστον 2 με 3 φορές το μήνα, ενώ 1 στους 6 (15,8%) ότι εκφοβίζουν οι ίδιοι άλλους με την ίδια συχνότητα. Οι μαθητές που εκφοβίζουν άλλους είναι κυρίως αγόρια ενώ εκείνοι που υφίστανται εκφοβισμό είναι τόσο αγόρια όσο και κορίτσια.
  Τα παραπάνω αναφέρει έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής   με θέμα «Εφηβοι και βία.
  Σύμφωνα επίσης με την έρευνα:
• Το 2010 σε σύγκριση με το 2002, διαπιστώνεται σημαντική αύξηση στο ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι έχουν υπάρξει θύτες εκφοβισμού (15,8% και 9,1%, αντίστοιχα) ενώ το ποσοστό μαθητών που έχουν υπάρξει θύματα εκφοβισμού μένει αμετάβλητο.
• Οι τρόποι εκφοβισμού που αναφέρονται συχνότερα από τους εφήβους είναι, κατά σειρά, τα λεκτικά πειράγματα, τα πειράγματα/ χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου, η διάδοση φημών και συκοφαντιών και τα πειράγματα/ενοχλήσεις μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και κινητού τηλεφώνου.
•  Ένα στα 4 αγόρια (23,9%) αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια
  του τελευταίου χρόνου ήρθε στα χέρια με κάποιον ή κάποιους άλλους τουλάχιστον 3 φορές. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα κορίτσια είναι σημαντικά χαμηλότερο (8,3%).

Εκφοβισμός και χαρακτηριστικά των εφήβων

• Οι έφηβοι που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλό οικονομικό επίπεδο υφίστανται εκφοβισμό σε υψηλότερο ποσοστό συγκριτικά με εκείνους που προέρχονται από οικογένειες μεσαίου ή ανώτερου οικονομικού επιπέδου. Δεν βρέθηκε συσχέτιση μεταξύ του εκφοβισμού και της εθνικότητας των εφήβων.
• Οι έφηβοι που υφίστανται εκφοβισμό αναφέρουν σε υψηλότερα ποσοστά ότι έχουν κακή υγεία και ότι είναι δυσαρεστημένοι από την εξωτερική τους εμφάνιση, συγκριτικά με τους εφήβους που δεν υφίστανται εκφοβισμό.
• Οι μαθητές-θύτες εκφοβισμού όσο και οι μαθητές-θύματα εμφανίζουν συμπτώματα ψυχολογικών διαταραχών σε υψηλότερο ποσοστό από τους υπόλοιπους εφήβους.
• Τόσο οι μαθητές-θύτες εκφοβισμού και λιγότερο τα θύματα αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό συγκριτικά με τους υπόλοιπους μαθητές ότι δεν τους αρέσει το σχολείο. Επίσης, οι θύτες αναφέρουν ότι απουσιάζουν συχνά από αυτό και τα θύματα ότι δεν έχουν καλές σχέσεις με τους συμμαθητές τους.
• Οι μαθητές-θύματα εκφοβισμού αναφέρουν ότι έχουν δύσκολη επικοινωνία με τους γονείς τους σε υψηλότερο ποσοστό, συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους και οι μαθητές-θύτες αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό ότι έχουν αυστηρούς/ αυταρχικούς γονείς. 

Στο πλαίσιο αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος, με δική της πρωτοβουλία η εισαγγελέας Ανηλίκων Ελένη Κωστίδου ξεκινάει επισκέψεις σε σχολεία της Θεσσαλονίκης , προκειμένου να ενημερώσει δασκάλους, καθηγητές και διευθυντές για τη σχολική βία (πηγή:esos.gr)

§ 
      
Στο μεταξύ το υπουργείο Παιδείας με εγκύκλιο του καλεί για τις 6 Μαρτίου , Ημέρα της Σχολικής βίας και του εκφοβισμού , τις σχολικές μονάδες Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης να αφιερώσουν χρόνο (δύο ή περισσότερες διδακτικές ώρες με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων) σε δράσεις – συζητήσεις – εκδηλώσεις κατά του σχολικού εκφοβισμού με στόχο την ευαισθητοποίηση των σχολικών κοινοτήτων και την επαγρύπνηση όλων των μελών τους για την έγκαιρη παρέμβαση, ώστε να περιοριστούν οι δίαυλοι εκδήλωσης της βίας στη ζωή των ανηλίκων και να αποτραπούν οι αρνητικές της συνέπειες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Το υπουργείο καλεί τους  Περιφερειακούς Διευθυντές Α/θμιας  & Δ/θμιας Εκπ/σης   να δώσουν σχετικές οδηγίες και κατευθύνσεις προς στους Προϊσταμένους Επιστημονικής & Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Α/θμιας Εκπ/σης, τους Σχολικούς Συμβούλους, τους Διευθυντές Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης και τους Διευθυντές των σχολικών μονάδων Α/θμιας και Δ/θμιας Εκπ/σης  όλης της χώρας  να συμβάλουν ενεργά στην αποτελεσματική προετοιμασία και υλοποίηση δράσεων ώστε η 6η  Μαρτίου να είναι η απαρχή μιας συντονισμένης παρέμβασης στο χώρο των σχολείων με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση φαινομένων σχολικής βίας και εκφοβισμού.
Κατά την ημέρα αυτή , σύμφωνα με την εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας είναι δυνατόν να διοργανωθούν:
- Ανάπτυξη συζητήσεων με τους μαθητές στις τάξεις με θέματα που αφορούν τη βία, τις αιτίες που την προκαλούν, τους τρόπους εκδήλωσης κ.λ.π.. Είναι σκόπιμο να ακούγεται η γνώμη των μαθητών και να προκύπτουν ιδέες για εναλλακτικούς τρόπους πρόληψης, αντιμετώπισης, ανάληψης ευθυνών και ρόλων, ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες του κάθε σχολείου.
- Βιβλιοπαρουσιάσεις και συζητήσεις μεταξύ μαθητών, με αφορμή βιβλία που αναφέρονται στην σχολική βία, ύστερα από κατάλληλη προεργασία και με  πρωτοβουλία παρουσιάσεων από τους ίδιους τους μαθητές.
- Προβολές ταινιών συναφούς θεματολογίας, που ανταποκρίνονται στο ηλικιακό και γνωστικό επίπεδο των μαθητών, ακολουθούμενες από σχετικές συζητήσεις και περαιτέρω δράσεις.
- Δημιουργία αφισών ή/και φυλλαδίων με μηνύματα και πληροφορίες κατά της βίας, χρησιμοποιώντας κολλάζ, ζωγραφική και άλλα εργαλεία των νέων τεχνολογιών.
- Εικαστικά εργαστήρια με δημιουργίες των μαθητών σχετικά με τη βία, ακολουθούμενα από συζήτηση και έκθεση των έργων σε χώρους του σχολείου, πιθανά δε και με δημιουργία σχετικών τοιχογραφιών σε επιλεγμένους χώρους της σχολικής μονάδας.
- Παρουσιάσεις σχετικά με επιμέρους άξονες της θεματολογίας, από ομάδες μαθητών σχολείων, βασισμένες σε έρευνες υλικού από το διαδίκτυο, συζητήσεις, συμπλήρωση ερωτηματολογίων, καταγραφή απόψεων και αξιοποίηση σύγχρονων μέσων επικοινωνίας και νέων τεχνολογιών.
- Θεατρικά, μουσικά ή/και χορευτικά δρώμενα, σε σχολικές μονάδες όπου υπάρχουν εκπαιδευτικοί με εξειδικευμένη επιμόρφωση, ώστε να αναδειχθούν θέματα σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση και ειρηνική επίλυση της βίας.
- Αναρτήσεις στο διαδίκτυο, σε σχολικά sites / blogs, αναφορικά με δράσεις και έρευνες σχετικά με το φαινόμενο.
- Συναντήσεις Σχολικών Συμβουλίων, Σχολικών Συμβούλων και Υπευθύνων Αγωγής Υγείας-Σχολικών δραστηριοτήτων με συμμετοχή εκπροσώπων των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των γονέων, με θέμα την βελτίωση της λειτουργίας της σχολικής μονάδας, με στόχο τη συστηματική πρόληψη, διαμεσολάβηση και ουσιαστική αντιμετώπιση περιστατικών βίας.
- Πραγματοποίηση διαδραστικών ομιλιών και βιωματικών σεμιναρίων για το φαινόμενο από εξειδικευμένους επιστήμονες σε ομάδες γονέων, εκπαιδευτικών και μαθητών, σε χρόνο εκτός της λειτουργίας του σχολείου.