Ιαπωνικό πείραμα «Big Mother»…μικροτσίπ ή εμπιστοσύνη στο παιδί μας;

2007. Στα πλαίσια ενός παγκόσμιου εκπαιδευτικού συνεδρίου στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, μου δίνεται η ευκαιρία να συνομιλήσω με συναδέρφους από την Ιαπωνία σχετικά με τη δομή του εκπαιδευτικού τους συστήματος και γενικότερα εντυπωσιάζομαι από την οργάνωση και την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων που παρόλο το μεγάλο αριθμό των μαθητών ανά τάξη, καταφέρνουν να επιτυγχάνουν υψηλούς δείκτες σε μαθητικές επιδόσεις και δεξιότητες. Η συζήτηση επεκτείνεται στην καθημερινότητα των μαθητών/-τριών και στη στάση των γονιών σε θέματα επίδοσης και συμπεριφοράς των παιδιών τους. Μένω έκπληκτη όταν με πληροφορούν ότι οι γονείς έχουν ανά πάσα στιγμή ηλεκτρονική πρόσβαση σε στοιχεία επίδοσης και συμπεριφοράς των παιδιών τους στο σχολείο, μέσω της ιστοσελίδας της εκπαιδευτικής μονάδας. Επιπλέον on line κάμερες που είναι τοποθετημένες σε κοινόχρηστους χώρους του σχολείου (όχι τις αίθουσες των μαθημάτων) δίνουν την ευκαιρία σε όποιο γονιό το επιθυμεί να «κατασκοπεύει» το βλαστάρι του «εν δράσει».

Έτσι λοιπόν ήμουν ως ένα βαθμό προετοιμασμένη και δεν με ξάφνιασε η είδηση που διάβασα στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (ρεπορτάζ ΕΥΗ ΣΑΛΤΟΥ), αναφορικά με το πρόγραμμα-πείραμα «Big Mother», το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ιαπωνία και επιτρέπει στους «full time» εργαζόμενους γονείς να καταγράφουν κάθε κίνηση του παιδιού τους. Μέσω της συσκευής-τσιπ που βάζουν στα παιδιά τους δίνεται η δυνατότητα να μάθουν όχι μόνο την ακριβή περιοχή στην οποία βρίσκονται αλλά μέσω μιας κάμερας μπορούν να δουν κιόλας όσα αυτά αντικρίζουν. Το τσιπ έχει τη δυνατότητα να μετράει και τους σφυγμούς των παιδιών κι έτσι οι γονείς θα είναι σε θέση να αντιληφθούν αν τα παιδιά διατρέχουν κίνδυνο ή όχι. Κι όλα αυτά, αρκεί να πάρουν ένα κωδικό και να επισκέπτονται ανά πάσα στιγμή μια ιστοσελίδα, στην οποία θα στέλνει τα μηνύματα και τις εικόνες το τσιπ. Μάλιστα, στα άμεσα σχέδια των ερευνητών είναι η ενσωμάτωση στη μικροσυσκευή κι ενός μικροφώνου, προκειμένου οι γονείς να ακούνε τις παιδικές ή εφηβικές συνομιλίες.

Το τσιπ λοιπόν αυτό που κατασκεύασαν επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Τσουκούμπα της Οσάκα  υπόσχεται πως θα είναι το «άγρυπνο µάτι» των εργαζόμενων γονέων. 
      «Θέλω να πηγαίνω μόνος μου στο σχολείο», «Σήμερα, θα βγω με τις φίλες μου βόλτα, χωρίς να με πας εσύ», «Θα πάω στο πάρτι, αλλά σε παρακαλώ μη μου τηλεφωνείς συνέχεια», «Την ώρα που θα είσαι στη δουλειά, θα πάω να παίξω στην πλατεία» είναι μερικές µόνο από τις παιδικές ατάκες που ακούνε καθημερινά οι γονείς. Οι περισσότεροι, όμως, φοβούμενοι τους κινδύνους που ελλοχεύουν, δεν γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν στις τάσεις αυτονομίας και ανεξαρτητοποίησης των παιδιών τους. Κι όμως, όπως εξηγούν οι ειδικοί, οι γονείς δεν θα πρέπει να καταφεύγουν σε ακραίες λύσεις, όπως το ιαπωνικό τσιπ. Αντίθετα, η εμπιστοσύνη φαίνεται να είναι τελικά το «κλειδί» για μια ισορροπημένη σχέση ανάμεσα σε μικρούς και μεγάλους.
       Οι ανησυχίες και η αγωνία των γονέων σχετικά με το πώς θα πρέπει να «ελέγχουν» τα παιδιά τους είναι από τα βασικά θέματα που θίγονται στις ομάδες σχολών γονέων.

Η υπερπροστασία κάνει κακό.  

       Αυτό που συμβουλεύουν οι ειδικοί τους γονείς, είναι, μέσω του διαλόγου και των συζητήσεων, να ξέρουν αφενός πού είναι το παιδί, τι δραστηριότητες έχει, με ποιους φίλους κάνει παρέα και αφετέρου να θέτουν ορισμένους κανόνες. «Η υπερπροστασία καθιστά τα παιδιά εξαρτώμενα, εσωστρεφή, χωρίς αυτοσεβασμό, χωρίς τη δυνατότητα να λαμβάνουν μόνα τους αποφάσεις», λέει η σύμβουλος ψυχικής υγείας ∆ήμητρα Θεοφίλη.
      Άλλωστε, τα παιδιά στην πίεση των δικών τους «συνήθως αντιδρούν και συχνά κάνουν πράγματα “κρυφά”, για να ξεφύγουν από τον ασφυκτικό έλεγχο», προσθέτει η Βασιλική Παππά, συμβουλευτική ψυχολόγος, πρόεδρος κι επιστημονικά υπεύθυνη του πανελληνίου Συνδέσμου Σχολών Γονέων.
    Παραθέτω και ορισμένες επιγραμματικές συμβουλές των ειδικών για το θέμα:

·        Γνωρίστε τις δραστηριότητες των παιδιών σας χωρίς να εμπλέκεστε σταθερά σε αυτές

·        Φροντίστε τα παιδιά σας να γνωρίζουν σταθερούς κανόνες της οικογένειας και να είναι ενήμερα για τις συνέπειές τους

·        Δείξτε στο παιδί με λόγια και πράξεις ότι το εμπιστεύεστε. Έτσι θα το βοηθήσετε να γίνει πραγματικά πιο δυνατό

·        Δώστε χώρο στα παιδιά σας και μην τα κάνετε να νιώθουν «μικρότερα» από ό,τι είναι

·        Μην είστε υπερπροστατευτικοί, αν θέλετε το παιδί σας να είναι στο μέλλον ένας ώριμος ενήλικος με εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. 

Και στην Ελλάδα ωστόσο διαβάζω, κυκλοφορούν συσκευές εντοπισμού. Η αγωνία και το άγχος των γονέων τους οδηγεί συχνά στην... τεχνολογία. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι οι γονείς αγοράζουν κινητά τηλέφωνα για τα παιδιά τους για να τα βρίσκουν όποτε επιθυμούν. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν διάφορες συσκευές εντοπισμού παιδιών. Το ενδιαφέρον μάλιστα των γονέων, σύμφωνα µε τους υπευθύνους των εταιρειών που εισάγουν τα συγκεκριμένα προϊόντα, είναι ιδιαίτερα αυξημένο.

      Αντί λοιπόν να κρύβουμε σε τσάντες και μπουφάν συσκευές εντοπισμού, να χάνουμε τον ύπνο μας και να θέτουμε σε δοκιμασία αντοχές και νεύρα, ας προσπαθήσουμε να δώσουμε στα παιδιά μας σωστές βάσεις, ας αναπτύξουμε ως οικογένεια δεσμούς εμπιστοσύνης, ας επενδύσουμε στην επικοινωνιακή προσέγγιση του διαλόγου και στον σεβασμό προς την προσωπικότητα του παιδιού και ας φροντίζουμε να ελέγχουμε διακριτικά φίλους και παρέες.

Διαφορετικά θα καταντήσουμε να μοιάσουμε στους Ιάπωνες αλλά σε λάθος πρότυπα!